جذب آب در کاشی‌های پرسلانی
از مهم‌ترین موارد مربوط به کاشی‌های پرسلانی جذب آب می‌باشد، در گذشته طبق دستورالعملی که در استاندارد ISO 10545-3 آمده بود، جذب آب به دو صورت انجام می‌پذیرفت:
روش اول: جوشاندن
بر اساس سایز کاشی، 5 تا 10 قطعه کاشی را برداشته در آون می‌گذارند تا کاملاً رطوبت کاشی گرفته شود، سپس در دسیکاتور می‌گذارند تا خنک گردد، پس از این کار قطعات را وزن نموده و ثبت می‌نمایند.
قطعات كاشی‌ها را به صورت عمود بدون برخوردی بين آن‌ها و ديواره درون ظرف گرمايش قرار می‌دهند به صورتی که 5 سانتي‌متر بالا و پايين كاشی‌ها آب باشد. در حين آزمايش آب بايد مدام 5 سانتیمتر بالای كاشی‌ها قرار داشته باشد. آب را گرم كنيد تا بجوشد و 2 ساعت هم در حال جوشيدن باقی بماند. سپس در دمای اتاق به مدت حدود 4 ساعت وسيله گرمايش را خاموش نموده و اجازه داده می‌شود تا كاشی‌ها در همان حالت غوطه‌وری باقی می‌ماند برای خنک كردن نمونه‌های آزمايشی تا دمای اتاق می‌توان از آبی با دمای اتاق و يا خنک‌كننده استفاده نمود. پارچه جير را با مرطوب كردن و چلاندن آب آن با دست آماده می‌کنند پارچه را روی سطح صافی قرار داده و تمام اضلاع كاشی را به آرامی با پارچه جير خشک می‌کنند و سپس سطوح برجسته كاشی را با همان پارچه نمناک نگه می‌دارند. بلافاصله بعد از اين عمل، وزن كاشی را با همان دقتی كه وزن خشک آن را به‌دست آورده اند، انجام می‌دهند.
در سال 2018 پس از این‌که به این نتیجه رسیدند که این نوع جذب آب دارای خطای زیادی می‌باشد، این روش در استاندارد 10545-3 ISO ویرایش 2018، منسوخ گردید و تنها روش خلأ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش دوم: خلأ
شیوه نمونه‌برداری
نمونه‌برداری باید با توجه به ابعاد کاشی‌های گزارش شده در جدول یک انجام شود. در جدول شماره دو برخی نمونه‌هایی از اندازه‌های رایج مختلف گزارش شده است. تعداد نمونه‌برداری جهت تست کاشی‌ها تابع اندازه کاشی است. کاشی‌ها و نمونه‌های مربوطه نباید قبل از آزمایش دارای آسیب یا ترک‌های قابل مشاهده باشند و نباید قبلاً آزمایش شده باشند. هر گونه آلودگی از سطح کاشی‌ها باید تمیز شوند. این تمیزی شامل هر گونه مش، کاغذ و چسبی است که بر روی کاشی نصب شده است. زمانی که جرم هر کاشی منفرد کمتر از 50 گرم باشد، باید تعداد کافی از کاشی نمونه گرفته شود تا هر نمونه آزمایشی به جرم 50 گرم تا 100 گرم می‌رسد.
جدول شماره یک
نکته مهم: برای کاشی‌های غیر مستطیلی، مساحت حداقل مستطیلی را که کاشی می‌تواند در آن جا شود، در نظر می‌گیرند.
جدول شماره دو- جهت نمونه برداری از کاشی با سایزهای متداول
آماده‌سازی نمونه، برای کاشی‌های کوچک‌تر یا مساوی با 400 سانتیمتر مربع
آماده‌سازی نمونه، برای کاشی‌های بزرگ‌تر از 400 سانتیمتر مربع تا کوچک‌تر از 3600 سانتیمتر مربع
جهت نمونه‌برداری، یک قسمت 20×20 سانتیمتر، در عرض 1 سانتیمتر، باید از یک گوشه هر نمونه برای آزمایش بریده شود.
آماده‌سازی نمونه، کاشی‌های بزرگ‌تر از 400 سانتیمتر مربع و کمتر یا مساوی با 3600 سانتیمتر مربع، که y ≤20 سانتیمتر است
a): x < 100 سانتیمتر، قسمتی که یک بعد آن برابر با y و بعد دیگر برابر با 20 سانتیمتر است، در عرض 1 سانتیمتر، باید از هر نمونه برای آزمایش بریده شود (شکل a).
b): x ≥ 100 سانتیمتر، دو قسمت که یک بعد آن برابر با y و بعد دیگر برابر است با20 سانتیمتر، در عرض 1 سانتیمتر، باید از هر نمونه برای آزمایش بریده شود (شکل b).
نکته: اگر y ≤ 20 سانتیمتر باشد، دو قسمت که یک بعد آن برابر با y و بعد دیگر برابر است با 20 سانتیمتر، در عرض 1 سانتیمتر، باید از هر نمونه برای آزمایش بریده شود.
آماده‌سازی نمونه، کاشی‌های بزرگ‌تر از 3600 سانتیمتر مربع
a): اگر y ≥ 40 سانتیمتر باشد، یک قسمت 20×20 سانتیمتر، در عرض 1 سانتیمتر، باید از چهار گوشه هر نمونه بریده شود. (شکل a)
b): اگر s40<y<20 سانتیمتر باشد، قسمتی به ابعاد 20 سانتیمتر × y/2 سانتیمتر، در عرض 1 سانتیمتر، باید از چهار گوشه هر یک تکه بریده شود. (شکل b)
شیوه آماده‌سازی نمونه‌ها
كاشی‌ها را به صورت عمودی بدون برخورد با يكديگر درون اتاقک خلأ قرار داده می‌شوند فشار را به اندازه 5 ± 91 کیلو پاسکال تخلیه می‌نمایند و به مدت 30 دقيقه در همان حالت نگه داشته می‌شود سپس در حالی‌كه همچنان شرایط خلأ برقرار است، به آرامی اجازه ورود آب به درون كاشی‌ها را می‌دهند تا 5 سانتی‌متری روی كاشی‌ها را آب بگيرد. سپس خلأ را آزاد می‌کنند و اجازه داده می‌شود تا كاشی‌ها به مدت 15 دقيقه زير آب قرار داشته باشند. یک پارچه میکروفیبر خشک باید با آب اشباع شود معادل دو برابر وزن خشک آن (مثلاً یک پارچه 50 گرمی با 100 گرم آب اشباع شده است). سطح پارچه میکروفیبر باید حداقل معادل 65٪ از کل سطح نمونه‌های آزمایش شده باشد (به عنوان مثال، پنج نمونه 20×20 سانتی‌متری به سطح پارچه میکروفیبر 1300 سانتیمتر مربع یا بیشتر نیاز دارند.ممکن است از چندین پارچه میکروفیبر برای برآوردن حداقل ناحیه مورد نیاز استفاده شود. وزن باید بلافاصله پس از فرآیند خشکایش انجام شود.
وزن غوطه‌وری
بعد از اشباع تحت خلأ نمونه‌های آزمايشی، وزن غوطه‌وری آن‌ها را در حالي‌كه درون سبد داخل آب معلق هستند اندازه‌گيری و ثبت می‌کنند (m3). قبل از توزين، وزن سيم و سبد را در همان عمق آبی كه نمونه را اندازه‌گيری می‌کنند صفر می‌نمایند.
m1: خشک وزن كاشی
m2v: وزن اشباع كاشی تحت خلأ.
m3: وزن غوطه‌وری كاشی اشباع شده تحت خلأ.
(در ادامه محاسبات، فرض شده كه چگالی آب 1 است يعنی وزن 1 سانتیمتر مكعب آب 1 گرم است. اين فرض برای 3% آب در دمای اتاق صحيح است).
محاسبه میزان جذب آب
برای هر كاشی، جذب آب E(b,v)، بر مبنای درصد وزن خشک طبق تساوی زير بيان می‌شود:
در این روش m1 وزن خشک کاشی و m2 وزن تر کاشی می‌باشد.
در تعیین جذب آب (Eb) باید از m2b و برای (Ev) هم m2v استفاده شود.
(Eb) جذب آبی است كه آب در تخلخل‌هايی كه به راحتی پر می‌شود نفوذ كرده و (Ev) هم بيانگر نفوذ آب در تمامی تخلخل‌های باز است.
تخلخل ظاهری
- حجم بيرونی (V) كه برحسب سانتیمتر مكعب بيان می‌شود طبق فرمول زير محاسبه می‌گردد:
- حجم تخلخل‌های باز، (Vo) و حجم بخش‌های نفوذناپذير (Vi) كه بر حسب سانتیمتر مكعب بيان می‌شوند از فرمول‌های زير محاسبه می‌شوند:
تخلخل ظاهری، P بر حسب درصد بیان می‌شود و نسبت تخلخل‌های باز به حجم بيرونی نمونه است. كه تخلخل‌های ظاهری طبق معادله زير محاسبه می‌شوند:
دانسيته نسبی ظاهری
دانسيته نسبی ظاهری، T بخش‌های تراوا نمونه آزمايشی، با استفاده از فرمول زير محاسبه م‌شود:
دانسيته بالک
دانسيته بالک، B خارج قسمت جرم خشک نمونه تقسيم بر حجم ظاهری نمونه است كه در برگيرنده تخلخل‌ها می‌باشد و بر حسب gr/cm3 بیان می‌شود:
چگونگی گزارش آزمایش
1. ارجاع به سند ISO 10545-3 :2018
2. شرح کاشی‌ها، از جمله ابعاد قبل و بعد از آماده‌سازی نمونه آزمایش.
3. برای هر ویژگی تعیین شده، نتایج را برای هر نمونه آزمایش شده گزارش می‌نمایند.
4. برای هر ويژگی مورد نظر، نتايج ميانگين را گزارش می‌کنند.
